توسعه ی جایگزین های حبس در موارد تعدد جرم

برای سال های طولانی مجازات حبس به عنوان مجازات اصلی یا اثر ترهیبی و ترذیلی اعمال می شده است ؛اما روند افزایش پرونده های کیفری و چرخه ی بازگشت مجرمین به زندان نشان داده است که زندان به رغم آن که در اغلب کشور های جهان مجازات رایج محسوب می شود ،اثرات اصلاحی لازم را ندارد.افزون بر این،زندان سبب وارد زیان شدید اقتصادی به جامعه،خروج کامل فرد از حیات اجتماعی و تراکم مشکلات خانواده وی می شود.در واقع امروزه اصلاح مجرمین در پرتو اجرای مجازات حبس با تردید جدی مواجه شده است؛به نحوی که می توان گفت اثر عمده ی مجازات حبس ،جداکردن بزهکاران از جامعه است.ما در این مقاله سعی داریم در رابطه با توسعه جایگزین های حبس در موارد تعدد جرم به تفسیر به توضیح بپردازیم.

به دلیل ازدیاد جرم و جنایت و کم شدن اثر زندان ها بر روی بزهکاران قانون  گذار سیاست توسعه جایگزین های حبس در موارد تعدد جرم را در پیش گرفته است و همچنین در برخی اسناد بالادستی سیاست کاهش زندان مورد توجه قرار گرفته شده؛از جمله در بند 14سیاست های کلی امنیت قضایی(بازنگری در قوانین در جهت کاهش عناوین جرم و کاهش استفاده از مجازات زندان)به عنوان یک سیاست راهبردی و در راستای اختیارات مقرر در بند یک اصل یکصد و دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید مقام رهبری قرار گرفته است.

ملاحظه می شود راهبرد اصلی کشور در طول حدود دودهه اخیر، کاهش گرایش به استفاده از مجازات حبس و حرکت به سوی متناسب سازی مجازات و احیای مقوله هایی مانند کیفر زدایی،قضازدایی و حبس زدایی است؛در همین راستا فصل نهم قانون مجازات اسلامی 1392به جایگزین های حبس اختصاص یافت که راهبردی بدیع و متکبرانه در نظام کیفری ایران بود .در این فصل شرایط،ضوابط و محدودیت های استفاده از جایگزین های حبس تشریح شده است.ماده72این قانون،تعدد جرم را در صورتی که مجازات قانونی جرایم ارتکابی بیش از شش ماه حبس باشد،مانع از اعمال تعیین مجازات جایگزین حبس دانسته بود و در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری (1399)،این ممنوعیت دستخوش تغییر شده است؛به نحوی که قانون گذار با هدف توسعه امکان استفاده از مجازات های جایگزین حبس، این مدت را به یک سال افزایش داده است.بدین ترتیب در تعدد جرم اگر تمامی جرایم ارتکابی،مجازات قانونی کمتر از یک سال حبس داشته باشند،امکان تعیین مجازات جایگزین حبس وجود دارد.

ماده10_ماده 72قانون مجزات اسلامی مصوب 1/2/1392به شرح ذیل اصلاح می شود:

ماده72_تعدد جرایم عمدی که مجازات قانونی حداقل یکی از آن ها بیش از یک سال حبس باشد،مانع از صدور حکم به مجازات جایگزین حبس است.

1_تنها تغییری که در این ماده انجام شده است،آن است که عبارت(بیش از شش ماه )به(بیش از یک سال)تغییر کرده است.

2_از جمله موارد ممنوعیت اعمال مجازات های جایگزین حبس،تعدد جرایم عمدی است که مجازات قانونی یکی از آن ها بیش از یک سال حبس باشد.

3_مقصود از تعدد جرم موضوع این ماده،تعدد مادی است و نه تعدد معنوی.

4_منظور از عبارت(تعدد جرایم عمدی)در ماده72قانون مجازات اسلامی (1392)،وضعیتی است که طی آن ارتکاب بیش از یک جرم عمدی که مجازات قانونی یکی از آن ها بیش از یک سال حبس است،توسط دادگاه احراز شده است و لذا دادگاه با لحاظ ماده ی  مذکور نمی تواند در هنگام صدور حکم به محکومیت از مجازات های جایگزین حبس استفاده کند.

بیشتر بدانید:تغییر مقررات مربوط به تکرار جرم

موارد الزامی جایگزین حبس

با توجه به موارد مندرج در قانون مجازات اسلامی قاضی موظف است در موارد زیر به جای حبس به مجازات های جایگزین های حبس حکم دهد:

1_در جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آن ها سه ماه حبس یا کمتر است.

2_در جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها از نود و یک روز تا ۶ ماه حبس تعیین شده است مشروط بر اینکه محکوم علیه دارای سابقه محکومیت کیفری عمدی به شرحی که در ذیل بیان می گردد نباشد و از اجرای آن نیز پنج سال نگذشته باشد:

_بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری

_یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه

3_جرایم غیر عمدی که حداکثر مجازات قانونی برای آن ها دو سال حبس یا کمتر از دو سال است.

4_برای جرم ارتکابی، نوع یا میزان تعزیر در قوانین موضوعه تعیین نشده است.

موارد اختیاری جایگزین حبس

در موارد زیر قاضی مخیر است به جای حکم به حبس ،به جایگزین های حبس حکم دهد:

1_جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی تعیین شده برای آن ها بیش از شش ماه تا یکسال حبس می باشد مشروط بر اینکه محکوم علیه دارای محکومیت های کیفری به شرح زیر نباشد:

_بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری.

_یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه.

2_جرایم غیر عمدی که حداکثر مجازات قانونی آن بالای دو سال حبس است.

نکته: لازم است بدانید در جایگزین های حبس قاضی مکلف می باشد به حداکثر مجازاتی که برای آن جرم در نظر گرفته شده است اتکا نماید؛فرض کنید مجازات جرمی حبس از سه ماه تا دو سال می باشد و قاضی برای  مرتکب به سه ماه حبس حکم داده در اینجا برای اعمال جایگزین های حبس به سه ماهی که مرتکب به آن محکوم شده توجی نمی شود و حداکثر مجازات آن جرم یعنی دو سال ملاک تصمیم گیری قرار می گیرد.

انواع مجازات های جایگزین حبس

1_ دوره مراقبت های شخصی

2_ارائه خدمات عمومی رایگان

3_جزای نقدی

4_جزای نقدی روزانه

5_محرومیت از حقوق اجتماعی

چگونه بهترین وکیل را بشناسیم؟

 از آنجایی که اقامه دعوی در هر یک از جرایم حقوقی و کیفری همانند جرائمی که در پارتی های شبانه اتفاق می‌افتد در مراجع قضایی تنها یک بار امکان پذیر است( مگر مواردی که به موجب قانون ازاین قاعده مستثنی هستند) یک وکیل خوب و حرفه ای با توجه به داشتن راهکارها و دانشی که در قانون دارد می تواند شما را در تسریع روند پرونده یاری نماید تا در کمترین زمان و بالاترین سرعت ممکن به نتیجه مطلوب دست یابید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با توسعه جایگزین های حبس در موارد تعدد جرم  و دریافت مشاوره حقوقی با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید:

86120774

86122587