حکم موت فرضی

هنگامی که یک فرد در مدت زمان مورد نظر قانون گذارغیبت داشته باشد به شرط اینکه هیچ خبری درجهت زنده یا مرده بودن او در دسترس نباشد اصطلاحاً به آن شخص غایب مفقود الاثر گفته میشود و در شرایط بخصوصی این اجازه به قضات داده شده است تا نسبت به صدور حکم موت فرضی طبق ماده 1019 قانون مدنی اقدام کنند.

ماده 1019 قانون مدنی"حکم موت فرضی غایب در موردی صادر می‌شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتاً چنین شخصی زنده نمی‌نماند"

در مواد 1020، 1021 و 1022 قانون مدنی در موارد مختلف، مدتی را که غایب پس از انقضاء آن عادتاً زنده فرض نمی‌شود را معین نموده است.

 موت فرضی در برخی از موارد با عنوان موت حکمی نیز شناخته می شود و بدین معناست که مرگ واقعی فردی به اثبات نرسیده اما وضعیت موجود بر عدم زنده بودن شخص دلالت دارد.از بعد مالی و غیرمالی این حکم بر وضعیت غایب مفقود الاثر تاثیر گذاشته و از لحاظ قانونی، او به عنوان یک متوفی واقعی شناخته شود.

چه کسی میتواند دادخواست موت فرضی بدهد؟

این دادخواست از طرف اشخاص ذی نفع و به طرفیت وراث و دادستان تنظیم می شود. تنظیم دادنامه در یکی از شعبات دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام شده و اقامه دادخواست باید در دادگاه محل زندگی و اقامتگاه غایب مفقودالاثر انجام شود. ضمناً رسیدگی به این پروسه چهارده الی هجده ماه طول می کشد.

آثار حکم موت فرضی از بعد مالی چیست؟

بعد ازاینکه مفقودالاثر بودن غایب محرز شد محکمه برای حفظ و اداره اموالش، امینی نصب میکند اما قبل از تعیین امین،حفظ و نظارت اموالی که محتاج به تعیین امین است بر عهده دادستانی است و باید اقدامات لازم برای حفظ اموال غایب از جمله مهروموم اموال،فروش اموال ضایع شدنی،پرداخت بدهی ها و وصول مطالبات او را بعمل اورد.  ماده 13 قانون امور حسبی در این خصوص می‌گوید:«حفظ و نظارت اموال در مواردی که محتاج به تعیین امین است. مادام که امین معین نشده بعهده دادستانی است که اموال در حوزه او یافت می‌شود».

سپس مطابق ماده 1012قانون مدنی "اگر غایب مفقودالاثر برای اداره اموال خود تکلیفی معین نکرده باشد و کسی هم نباشد که قانوناً حق تصدی امور او را داشته باشد. محکمه برای اداره اموال او یک نفر امین معین می‌کند و تقاضای امین فقط از طرف مدعی‌العموم و اشخاص ذی‌نفع در این امر قبول می‌شود" اگر غایب برای اداره امور مالی خود تکلیفی مشخص نکرده باشد و کسی هم نباشد که قانونا حق تصدی امور اورا داشته باشد(غایب صغیر یا مجنون یا سفیه نباشد که ولی یا قیم داشته باشد) محکمه برای اداره اموالش یک نفر امین معین میکند. کسی که در زمان غیبت غایب عملاً متصدی امور او بوده و همچنین وراث غایب،بر دیگران مقدم هستند مشروط بر اینکه حاضر به دادن ضامن یا تضمین طبق نظر دادگاه باشند.

طبق ماده 1025 قانون مدنی "وراث غایب مفقودالاثر می‌توانند قبل از صدور حکم موت فرضی او نیز از محکمه تقاضا نمایند. که دارائی او را به تصرف آنها بدهد مشروط بر اینکه اولاً غایب مزبور کسی را برای اداره کردن اموال خود معین نکرده باشد. و ثانیاً دو سال تمام از آخرین خبر غایب گذشته باشد. بدون اینکه حیات و ممات او معلوم باشد. در این مورد رعایت ماده 1023 قانون مدنی راجع به اعلان مدت یکسال حتمی است" پس از گذشت دو سال از تاریخ آخرین خبر از غایب،قانونگذار منافع وراث را در نظر گرفته و وراث میتوانند از دادگاه تقاضا نمایند که اموال غایب به تصرف موقت آنان داده شود.

به موجب ماده 1019 قانون مدنی،حکم موت فرضی غایب بنابرگذشت مدت طولانی از اخرین خبری که از حیات او رسیده با توجه به عرف محل اقامت و شرط کلی قانون گذار به موجب ماده 1020و 1021 صادر میشود و اموال غایب به تصرف قطعی ورثه میرسد.

وظایف و اختیارات امین چیست؟

1:هرگاه در بین اموال غایب مال ضایع شدنی باشد لازم است امین آن را فروخته و با رعایت مصلحت غایب مالی را خریداری و یا اقدام دیگری در نفع غایب انجام دهد.

2:امین میتواند با اجازه ی دادستان اموال غایب را که مورد احتیاج نیست را فروخته و از پول آن مال دیگری که به مصلحت غایب است خریداری کند.

3:امین باید نفقه ی اشخاص واجب الانفقه و دیون غایب را از وجه نقد و یا از منافع اموال بدهد و در صورتی که کافی نباشد از اموال منقول فروخته و اگر اموال منقول هم کافی نباشد با اجازه ی دادستان از اموال غیرمنقول میفروشد.

4:با فروش یا رهن اموال غیرمنقول جز در مواردی که برای پرداخت نفقه ی اشخاص واجب النفقه یا دیون او لازم باشد مجاز نیست.

امین میتواند از دادگاه درخواست حق الزحمه کند که این اجرت از اموال غایب و عرفاً به نوع کار او تعلق می گیرد اما در صورتی که اموال غایب درامدی نداشته باشد،هزینه اداره اموال از خود اموال قابل پرداخت است

آثار حکم موت فرضی بر نکاح چیست؟

اگر تا چهار سال از فرد هیچ گونه خبری دریافت نگردید زن می تواند در دادگاه خانواده درخواست صدور حکم موت فرضی بدهد. دادگاه این درخواست را بررسی کرده و پس از انتشار آگهی این امر در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار، یکسال فرصت برای احتمال بازگشت غایب در نظر گرفته میشود. در صورت عدم مراجعه غایب، همسر او را طلاق داده و زن ملزم است عده وفات(4ماه و 10روز) نگهدارد. پس از اتمام عده، زن می توان دوباره ازدواج کند.

رجوع غایب مفقودالاثر

طبق ماده 1027 قانون مدنی "بعد از صدور حکم فوت فرضی نیز اگر غایب پیدا شود، کسانی که اموال او را به عنوان وراثت تصرف کرده‌اند، باید آنچه را که از اعیان ‌یا عوض و یا منافع اموال مزبور حین پیدا شدن غایب موجود می باشد، مسترد دارند." در صورت بازگشت غایب، پس از صدور حکم فوت فرضی، فرد نمی تواند به تقسیم اموال اعتراض کند و هرمقدار از اموال که در زمان برگشت فرد موجود است دوباره به مالکیت او بازمیگردد و اگرسهمی از اموال او از بین رفته باشد قابلیت عودت به مالکیت فرد را ندارد همچنین وی حق اعتراض در موضوع طلاق همسر خود را ندارد.

شما میتوانیدجهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره های 86122587-021، 86120774-021، 09124464865 تماس حاصل فرمایید