عقد بیع و عقد خرید و فروش چیست ؟ شرایط لازم و موارد بطلان و ارکان آن
عقد بیع به معنای خرید و فروش میان بایع( فروشنده) و مشتری می باشد که فروشنده در ازای دادن مالی، ثمن یا مالی دیگر از مشتری دریافت می کند که ارکان آن عبارتند از ایجاب و قبول، خریدار و .فروشنده، مال فروخته شده ،ثمن می باشد.
عقد بیع به معنای خرید و فروش میان بایع( فروشنده) و مشتری می باشد که فروشنده در ازای دادن مالی، ثمن یا مالی دیگر از مشتری دریافت می کند که ارکان آن عبارتند از ایجاب و قبول، خریدار و فروشنده، مال فروخته شده ،ثمن می باشد.
فهرست مطالب
عقد بیع چیست؟
در لغت به معنای خرید و فروش، پرداخت ثمن و دریافت مثمن می باشد و در اصطلاح حقوقی به معنای قرارداد یا عقدی است که به موجب آن شخصی، مالی را در ازای مالی دیگر به شخص دیگر به معنای واگذار می کند به نحوی که فروشنده، مالکیت کالای خود را در مقابل پول یا مالی که دریافت می کند به خریدار انتقال دهد و به عبارتی کالای خود را به مشتری بفروشد.
ماده 338قانون مدنی عقد بیع را چنین تعریف نموده است: بیع عبارت است از تملک عین به عوض معلوم.
موضوع مورد بیع باید مشروع و عقلایی باشد و اگر خرید و فروش آن باعث ارتکاب جرم یا بر خلاف اخلاق حسنه باشد عقد بیع مطابق با قانون باطل است.
موضوع مورد بیع می تواند اموال مادی از قبیل ماشین، خانه، زمین و... بوده و هم می تواند اموال غیر مادی از قبیل حق سرقفلی ، حق تالیف و اختراع ،علامت تجاری و صنعتی و... باشد؛ البته بیعی که ثمن آن صوری باشد همانند فروش یک دستگاه آپارتمان در مقابل دریافت یک شاخه گل در حکم بیع نیست و می‌توان آن را عقد هبه یا صلح در نظر گرفت.
شرایط لازم برای عقد بیع
مطابق با ماده190 قانون مدنی شرایط لازم و اساسی برای عقد بیع به شرح ذیل است:
1- قصد طرفین و رضای آن ها:
مطابق با ماده339 قانون مدنی هم بایع و هم مشتری باید نسبت به آن معامله ای که انجام می دهند رضایت و توافق داشته باشند و تا زمانی که تصمیم نهایی با ایجاب و قبول اعلام نشده است، اثری در تملیک و انتقال ندارد.
2- اهلیت طرفین:
در عقد بیع هم فروشنده و هم مشتری بایستی نسبت به مالی که مورد معامله قرار می دهند اهلیت و تملک داشته و حق معامله آن مال را داشته باشند.
3- موضوع معین که مورد معامله باشد:
موضوع مورد معامله باید مشخص و معین باشد و نباید بین چند اما مردد باشد و طرفین قرارداد باید موضوع واحدی را مورد قصد انشا قرار دهند.
4- مشروعیت جهت معامله:
منظور از کلمه مشروع در این ماده ممنوع نبودن از طرف قانون است، بنابراین هر عملی که از طرف قانون منع نشده باشد مشروع است.
ارکان عقد بیع
1- ایجاب و قبول :نمایانگر قصد و اراده طرفین است.
2- خریدار و فروشنده: طرفین معامله در عقد بیع می باشند که به خریدار مشتری و به فروشنده بایع نیز می گویند.
3- مال فروخته شده: مالی است که در عقد بیع، توسط بایع ، مورد معامله قرار گرفته است.
4- ثمن: بهایی است که در ازای مورد معامله ،از سمت مشتری، به بایع پرداخت می شود.
موارد بطلان عقد بیع
- عامله با اشخاص محجور بدون اذن ولی و سرپرست قانونی آنها
- معامله با اشخاص در حالت مستی و بیهوشی
- معامله به شخص ورشکسته
- معامله فضولی مگر با اجازه مالک
- معامله با وکیلی که خارج از اختیاراتش به این عمل اقدام می نماید.
- خرید و فروش اموالی که مالیت و منفعت عقلایی ندارد و یا بایع قدرت تسلیم آن را ندارد.
- خرید و فروش اموال ممنوع از قبیل مال وقف، مال مرهون، اسلحه ،اشیا عتیقه و...
- معین نبودن عین
بیشتر بدانید :
محجور کیست و اقدامات لازم جهت اخذ حکم محجوریت
آیا مال مشاع قابلیت خرید و فروش دارد؟
مطابق با ماده 350 قانون مدنی مبیع (مال مورد معامله )ممکن است مفروز بوده و تنها یک مالک داشته و یا ممکن است مشاع بوده و دارای چندین مالک قانونی باشد و در هر صورت این عقد صحیح و نافذ است.
مبایعه نامه چیست؟
مبایعه نامه که بیع نامه نیز نامیده می‌شود، نوشته است که در مورد یک بیع یا قرارداد خرید و فروش تنظیم می شود. مهم ترین شرایط و ویژگی های مبایعه نامه عبارتند از:
- به قرارداد خرید و فروش اختصاص دارد.
- یک سند عادی است.
- هیچ یک از طرفین حق نداشته به صورت یک طرف آن را فسخ نمایند.
موارد انحلال عقد بیع
از آنجایی که اصل بر صحت و لزوم عقد بیع است، منحل شدن عقد بیع تنها به طرق ذیل ممکن می باشد:
تفاسخ یا اقاله :منظور از تفاسخ یا اقاله انحلال قرارداد با توافق و تراضی طرفین است؛ به گونه ای که دو طرف پیرو بستن قرارداد جدیدی، قرارداد قبلی را منحل و متوقف نمایند.
فسخ: عقد بیع از جمله عقود لازم است که اصولاً به اراده یکی از طرفین قابل فسخ نمی‌باشد؛ مگر آنکه حق فسخ قرارداد به یکی از جهات قانونی برای بایع یا مشتری و اشخاص ثالث ایجاد شود.
مهمترین عامل ایجاد حق فسخ، خیارات مذکور در قانون مدنی است که از جمله ذیل می باشند:
خیار مجلس: هر یک از طرفین عقد تا زمانی که طرفین و شهود آنها متفرق نشده باشند، حق فسخ را دارند.
خیار حیوان: اگر مال مورد معامله حیوان باشد خریدار تا 3 روز بعد از عقد بیع اختیار فسخ معامله را دارد.
خیار شرط :اگر در عقد بیع مدت زمانی برای حق فسخ هر یک از طرفین یا هر دو طرف تعیین شود، در حوزه اختیار شرط است.
خیار تاخیر ثمن: این اختیار فسخ غالباً برای بایع( فروشنده) لحاظ می شود که در صورت عدم وصول ثمن( مبلغ بیع) می تواند از آن استفاده نماید.
خیار رویت و تخلف وصف: اگر فروشنده یا خریدار به هر دلیلی مال مورد معامله را ندیده و به وصف آن را معامله نماید در صورت رویت به عدم تایید این حق را دارد که معامله را فسخ نماید. البته لازم به ذکر است حتمی می بایست خیار رویت و تخلف وصف در عقد لحاظ شده باشد.
خیار غبن :اگر هر یک از طرفین معامله مورد غبن فاحش (فریب خوردن) باشد اختیار فسخ معامله را خواهد داشت.
خیار عیب:این نوع خیار زمانی قابل استفاده است که مورد معامله دارای عیب و نقص پنهان بوده و در ظاهر مشخص نباشد. در صورتی که در قرارداد مورد معامله این اختیار به خریدار داده شود می تواند از آن استفاده کرده و معامله را فسخ نماید.
خیار تدلیس: این نوع اختیار زمانی قابل استفاده است که فروشنده اقداماتی را در جهت فریب خریدار انجام دهد.
خیار تبعض صفقه: تبعض به معنای تکه تکه و صفقه به معنای قرارداداست.به این معنی که اگر بدون اطلاع معامله داشته باشید که در آن عین مورد معامله قابلیت تملک توسط خریدار را نداشته باشد اختیار فسخ کامل آن یا بخشی از مورد معامله برای خریدار فراهم می شود.
خیار تخلف شرط: در خیار تخلف شرط ،شرطی عنوان می گردد و هر یک از آن تخلف کنند می‌توان عقد را فسخ نمود.
انفساخ: انفساخ در اصطلاح علم حقوق به معنای رابطه ناشی از قرارداد بدون قصد طرفین معامله به موجب حکم قانون است که به آن انحلال قهری گفته می شود. منظور از انحلال قهری، یعنی اینکه عقد،بدون نیاز به عمل حقوقی اضافی، خود به خود از بین می رود. به عنوان مثال در امر وکالت با فوت وکیل، قرارداد خود به خود منحل می گردد.
بیشتر بدانید :
انواع عقود و خیارات
تعداد بازدید صفحه :
3572
حمزه مرزبان در تاریخ سه شنبه ۲۷ تیر ۱۴۰۲ :
با سپاس فراوان از خیرات و مبرات شما
وکیل پایه یک دادگستری
درباره من
خدمات وکالت
مشاوره حقوقی
ویدئو ها
دانستنی های حقوقی
اطلاعات مراجع قضایی
پرسش و پاسخ
بررسی یک پرونده
تمامی حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به محمد مومن زاده می باشد .
طراحی سایت و سئو : ایران طراح
طراحی سایت و سئو : ایران طراح