داوری و احکام مربوط به آن

بر اساس ماده454 قانون آیین دادرسی مدنی کلیه اشخاصی که اهلیت اقامه دعوا دارند می توانند با تراضی یکدیگر منازعه و اختلاف خود را خواه در دادگاه ها طرح شده یا نشده باشد در صورت طرح در هر مرحله ای از رسیدگی باشد،به داوری یک یا چند نفر ارجاع دهند.

درست است که دادرسی را فقط باید به دادرسان دولتی سپرد اما به دلیل بسیار بودن دعاوی و مشغله های فراوان حل و فصل اختلاف ها به شیوه های غیر قضائی،قانون گذار راه هایی را برای طرف های دعوا قرار داده است که اختلاف های خود را حل و فصل کنند،از جمله این راه ها داوری ،میانجی گری و سازش است.

به عبارتی دیگر افراد می توانند پیش یا پس از انعقاد قرارداد طی توافق نامه ای با یکدیگر شرط نمایند که در صورت بروز اختلاف میان آن ها به جای اقامه دعوی در دادگاه ها، داوری تعیین نمایند تا به موضوع رسیدگی نماید.

داوری جزو عقود رضایی است و ممکن است به صورت کتبی باشد یا شفاهی و یا حتی می تواند به شکل شروط ضمن عقد قید و شرط شود و همچنین یکی از عقود لازم است و هیچ کدام از طرفین نمی توانند آن را به تنهایی فسخ و منحل نمایند؛اما در خصوص داور این چنین نبوده و برای داور جایز است هر زمان که تمایلی نداشته باشد می تواند انصراف دهد و از داوری کنار بکشد.

منظور از سازش و مصالحه چیست؟

سازش یا مصالحه که هر دو مترادف یکدیگر هستند،یکی دیگر از شیوه های حل اختلاف است که طرف های اختلاف در موضوع مورد نزاعی به توافق می رسند و اختلاف را با یک قرارداد صلح پایان می دهند.

بیشتر بدانید:صلح عمری چیست؟

منظور از میانجی گری چیست؟

میانجی گری یکی از شیوه های حل اختلاف است که شخصی واسطه می شود تا اختلاف بین دو نفر را از میان بردارد.اما باید بدانید لزوما در تمام موارد میانجی گری به صلح و سازش منتهی نمی شود.

داوری در امورات افراد زیر 18 سال

در خصوص داوری در امورات افراد بالغ زیر 18سال ،علی رغم اینکه حق تصرف در امور مالی خود را ندارند اما در مورد امور غیر مالی خود حق تصرف دارند؛پس در این امور حق اقامه دعوا و حتی حق انعقاد موافقت نامه داوری را داراست.

چه دعاوی قابلیت داوری ندارند؟

مطابق با رای وحدت رویه به شماره971مورخ1334از شعبه پنجم دیوان عالی کشور برخی از دعاوی قابلیت داوری ندارند؛این دعاوی به شرح ذیل می باشند:

1_ورشکستگی

2_دعاوی مربوط به اصل نکاح

3_طلاق

4_فسخ نکاح

5_دعوای نسب

انواع موافقت نامه داوری

موافقت نامه داوری عقدی است که به موجب آن ،طرفین توافق می کنند که دعوای موجود بین خود را برای رسیدگی و صدور رای به داوری یک یا چند نفر ارجاع دهند که این موافقت نامه دو نوع است:

1_قرارداد داوری:قرارداد داوری پس از وقوع منازعه و اختلاف منعقد می شود و تفاوتی نمی کند که پیش از اقامه دعوا و یا پس از اقامه دعوا و یا در مرحله بدوی و یا تجدیدنظر می شود.

2_شرط داوری:شرط داوری زمانی مورد توافق قرار می گیرد که نه تنها اختلاف و نزاعی در بین نیست،بلکه ممکن است هیچ گاه اختلاف و نزاعی در آینده رخ ندهد.چنین موافقت نامه داوری ،پیش از وقوع منازعه و اختلاف و یا به صورت شرط ضمن عقد یا به صورت یک قرارداد جداگانه می باشد.

شرط داوری با اتباع خارجی

در این مورد قانون گذار در ماده456قانون آیین دادرسی مدنی صراحتا عنوان نموده در مورد معاملات و قراردادهای واقع بین اتباع ایرانی و خارجی،تا زمانی که اختلاف ایجاد نشده است طرف ایرانی نمی تواند به نحوی از انحا ملتزم شود که در صورت بروز اختلاف حل آن را به داور یا داوران هیاتی ارجاع نماید که آنان دارای همان تابعیتی باشند که طرف معامله دارد.هر معامله و قراردادی که مخالف این منع قانونی باشد در قسمتی که مخالفت دارد باطل و بلا اثر خواهد بود.

مثال:فرض کنید شخص الف تابع ایرانی است و شخص ب تابع کانادا می باشد،در معامله ای که شخص الف با شخص ب انجام می دهد شخص الف نمی تواند پیش از بروز اختلاف شرط داوری نماید که داور هم تابعیت کانادا را داشته باشد.

نکته حائز اهمیت در این بخش این است که می توان پیش از وقوع دعوا شرط داوری نمود که تابعیت داور ایرانی باشد اما نمی توان داوری با تایعیت طرف مقابل تعیین نمود ولی پس از وقوع دعوا می توان هر داوری با هر تابعیتی را انتخاب کرد؛و مورد دیگر در این ماده این است که در صورت وقوع این اتفاق عقد اصلی باطل نمی شود و همچنان به قوت خود باقی می ماند و فقط شرط داوری باطل می شود.

تفاوت داور و قاضی در چیست؟

تفاوت داور و قاضی این است که داور را طرفین دعوا انتخاب می کنند اما قاضی را دولت تعیین می کند.اما باید توجه داشت در برخی موارد لازم می شود که داور از سوی قاضی تعیین شود که به دو شیوه ذیل می باشد:

1_تعیین داور قضائی: در صورتی که امکان تعیین داور توسط دادگاه وجود داشته باشد.

2_تعیین اتفاقی داور: در صورتی که طرفین داور انتخاب نکرده باشند دادگاه جلسه رسیدگی تعیین می نماید و به قید قرعه داور انتخاب می کند.

نکته:اگر دو نفر در یک قرارداد متعهد شده باشند که در صورت بروز اختلاف،موضوع را از طریق داوری حل و فصل نمایند یکی از طرفین پس از بروز اختلاف در دادگاه اقامه دعوا نماید،دادگاه قرار عدم استماع دعوا را صادر می نماید.

بیشتر بدانید:قرار عدم استماع دعوا چیست؟

در چه مواردی اشخاص نمی توانند به عنوان داور تعیین شوند؟

ما نمی توانیم شخص داور را مجبور به قبول داوری کنیم و قبولی داور حتی در مواردی که توسط دادگاه تعیین می شود الزامی است؛اما در یک سری از موارد شخص فاقد اهلیت است و نمی تواند به عنوان داور تعیین شود که به دو دسته عدم اهلیت مطلق و عدم اهلی نسبی تقسیم می شود:

الف_عدم اهلیت مطلق:یک سری اشخاص هستند که مطلقا حق داوری ندارند و برای داوری کردن ممنوعیت مطلق دارند که این موارد به شرح ذیل است:

1_اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی هستند.

2_اشخاصی که به موجب حکم قطعی دادگاه و یا تحت تاثیر آن از داوری محروم هستند.

3_تمامی قضات و کارمندان اداری شاغل درمحاکم قضائی

ب_عدم اهلیت نسبی:طبق قانون دادگاه نمی تواند اشخاص زیر را به سمت داور تعیین نماید مگر با تراضی طرفین:

1_کسانی که سن آن ها کمتر از بیست و پنج سال تمام باشد.

2_کسانی که در دعوا ذینفع باشند.

3_کسانی که با یکی از اصحاب دعوا قرابت نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم داشته باشند.

4_کسانی که قیم یا کفیل یا وکیل یا مباشر امور یکی از اصحاب دعوا می باشند یا یکی از اصحاب دعوا مباشر امور آنان باشد.

5_کسانی که خود یا همسرانشان وارث یکی از اصحاب دعوا باشد.

6_کسانی که با یکی از اصحاب دعوا یا با اشخاصی که قرابت نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم با یکی از اصحاب دعوا دارند،درگذشته یا حال دادرسی کیفری داشته باشند.

7_کسانی که خود یا همسرانشان و یا یکی از اقربای سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم او با یکی از اصحاب دعوا یا زوجه و یا یکی از اقربای نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم او دادرسی مدنی دارند.

8_کارمندان دولت در حوزه ماموریت آنان

مسئولیت داور چیست؟

مطابق با ماده473قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه داور پس از قبول داوری بدون عذر موجه از قبیل مسافرت یا بیماری و امثال ان در جلسات داوری حاضر نشده یا استعفا دهد و یا از دادن رای امتناع نماید،علاوه بر جبران خسارت وارده تا پنج سال از حق انتخاب شدن به داوری محروم خواهد بود.

بر این اساس برای شخص داور سه نوع مسئولیت در نظر گرفته شده است:

1_مسئولیت کیفری:داور در فرضی مسئولیت کیفری دارد که مثلا یکی از طرفین دعوا مبلغی را تحت عنوان شیرینی و رشوه به داور دهد که به نفع وی تصمیم بگیرد که این عمل،عملی غیر اخلاقی بوده و جرم محسوب می شود.

2_مسئولیت مدنی:در صورتی که شخص داور موجب ضرر به هر کدام طرفین دعوا شود،مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خویش است.

3_مسئولیت انتظامی:اگر شخص داور موارد تخلف در این ماده را مرتکب شود برای وی به نوعی مسئولیت شبه نظامی بوجود می آید و پس از رسیدگی و صدور حکم قطعی دادگاه داور تا پنج سال از حق انتخاب داوری محروم می شود.

عوامل پایان رسیدن داوری

1_اقاله:داوری یک عقد لازم است و طرفین پیرو انعقاد عقد جدیدی عقد قبلی را منحل می نمایند.

2_فوت یا حجر طرفین:فوت یا حجر هر کدام از طرفین پیش از صدور رای داور،سبب زوال داوری می شود.

3_عزل داور:عزل داور مستلزم تراضی،توافق و رضایت طرفین است.

4_زوال دعوا:زوال دعوا چه به صورت قهری چه به صورت ارادی و یا ناشی از انصراف کلی از دعوا می تواند از موارد زوال داوری باشد.پس اگر در جریان داوری ،خواهان از دعوای خود بطور کلی صرف نظر کند،در ای فرض داوری زایل می شود و از بین می رود.

5_عدم تمایل یا توانایی داوری شخص معین:شخص منتخب به عنوان داور،تمایلی به داوری آن دعوا نداشته باشد.

6_عدم صدور رای در مدت داوری:اگر داور نتواند در مدت داوری رای را صادر کند و طرفین به داوری شخص دیگری تراضی نکنند،طبق حکم ماده474قانون آیین دادرسی مدنی داوری زایل می شود.

7_انتفای موضوع داوری:اگر موضوعی که برای رسیدگی به داوری ارجاع شده،منتفی شود در این فرض این مسئله سبب زوال داوری می شود و رسیدگی به دعوا در صلاحیت دادگاه قرار می گیرد.

8_صدور حکم به بطلان رای داور:اگر دادگاه حکمی را در راستای بطلان رای داور صادر کند،در این فرض این مسئله سبب زوال داوری می شود و رسیدگی به دعوا در صلاحیت دادگاه قرار می گیرد.

9_صدور رای داور:در فرضی که شخص داور رای خود را صادر کند،و دیگر موضوعی برای دادرسی با قی نماند،داوری زایل می شود و خاتمه می یابد.

چگونه بهترین وکیل را بشناسیم؟

 از آن جایی که اقامه دعوی در هر یک از جرایم و مسائل در مراجع قضایی تنها یک بار امکان پذیر است،( مگر مواردی که به موجب قانون ازاین قاعده مستثنی هستند) یک وکیل خوب و حرفه ای با توجه به داشتن راهکارها و دانشی که در قانون دارد می تواند شما را در تسریع روند پرونده یاری نماید تا در کمترین زمان و بالاترین سرعت ممکن به نتیجه مطلوب دست یابید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با اعاده دادرسی و دریافت مشاوره حقوقی با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید:

86120774

86122587