ودیعه یا سپرده نوعی امانت در قالب قراردادی است که در آن شخصی مال خود را نزد دیگری می‌سپارد تا او به طور رایگان از آن نگاهداری کند. ودیعه‌گذار در اصطلاح مودع و گیرنده  ودیعه مستودع نامیده می‌شود.

ماده ۶۰۷ قانون مدنی: ودیعه عقدی‌است که به موجب آن یک نفر مال خود را به دیگری می‌سپارد برای آنکه آن را مجاناً نگاه دارد. ودیعه‌گذار مودع و ودیعه‌گیر را مستودع یا امین می‌گویند.

ودیعه عقدی جایز است و دو طرف هرگاه بخواهند می‌توانند آن را برهم زنند برای وقوع عقد ودیعه  علم اجمالی کافی است یعنی اگر موضوع و شرایط به صراحت عنوان نشود ایرادی ندارد همین که قرائن و شواهد نشان دهنده تعهد به نگهداری مال بوده کفایت می کند به طور کلی در عقد ودیعه بین طرفین اصولاً لفظ یا نوشته‌ای ردوبدل نمی‌شود ولی عرف جامعه آن را تعهد به نگهداری از مال می‌داند

ماده 632 قانون مدنی:کاروانسرا و صاحب مهمانخانه و حمامی و امثال آن ها نسبت به اشیاء و اسباب و البسه واردین وقتی مسئول می باشند که اشیاء و اسباب یا البسه نزد آن ها ایداع شده باشد و یا این که بر طبق عرف بلد در حکم ایداع باشد. تصرف و استفاده از مال مورد ودیعه از سوی مودع جز اعمالی که برای حفظ آن ضرورت دارد، مجاز نیست. مگر آنکه از سوی مالک اجازه داشته باشد. در صورت تصرف غیر مجاز  ید امانی مودع به ید ضمانی تبدیل می‌شود و در صورت ورود خسارت مسئول است.

 انتفاع مستودع از مال ودیعه چه به صورت مجانی باشد یا با اجرت آن را به عقد عاریه یا اجاره تبدیل می نماید. ماده617 قانون مدنی: امین نمی تواند غیر از جهت حفاظت تصرفی در ودیعه کند یا به نحوی از انحا از آن منتفع گردد مگر با اجازه صریح یا ضمنی امانتگذار والا ضامن است.

باید به این نکته توجه کرد که عقد ودیعه از عقود مجانی می باشد و مستودع در قبال کار انجام شده نباید مبلغی دریافت کند در این صورت عقد ودیعه به جعاله تبدیل می گردد که فرد در قبال انجام تعهد اجرتی دریافت می کند.

برای صحت عقد ودیعه، باید طرفین عقد، اهلیت برای معامله داشته باشند لذا اگر شخص محجور (مودع) ، مالی را به ودیعه بسپارد، مستودع  باید مال را به ولی یا قیم محجور مسترد کند در غیر این صورت ضامن تلف مال خواهد بود. ولی اگر شخصی که دارای اهلیت است، مال خویش را به عنوان ودیعه به محجور بسپارد ، مستودع در صورت نقص یا تلف مال ضامن نیست چرا که خود مودع با علم به حجر مستودع مال را پیش او به امانت گذاشته است.

هزینه نگاهداری مال مورد ودیعه به عهده مودع می باشد.

ماده 633 قانون مدنی: امانت‌گذارباید مخارجی را که امانتدار برای حفظ مال ودیعه کرده است به او بدهد.

در بعضی مواقع قانون شخص را مکلف می کند که پس از پیدا کردن اشیاء گمشده باید بر طبق ضوابط قانونی از مال نگهداری کند و پس از پیدا شدن مالک مال آن را به صاحبش باز پس دهد.

امین باید مال مورد ودیعه باید به همان صورتی که مقرر شده نگهداری کند اگر ترتیبی نداشت باید به طوری که متعارف است آن مال را حفظ کند والا ضامن است.

در صورتی که برای نگهداری از مال امانی ترتیب خاصی مقرر شده باشد اما مستودع جهت حفاظت از مال تغییراتی را لازم و ضروری بداند آن تغییرات را باید اعمال کند مگر مودع به صورت صریح یا ضمنی هرگونه تغییری را منع کرده باشد که در این صورت مستودع با اعمال تغییرات خلاف میل مالک ضامن خواهد بود.

امین  باید مال ودیعه را به همان حالی که موقع تحویل گرفتن موجود است مسترد دارد و نسبت به نواقصی که در آن حاصل خواهد شد و مربوط به امین نیست ضامن نمی باشد و همچنین ضامن تلف یا نقصان مالی که به او سپرده شده نمی باشد مگر در صورت تعدی یا تفریط.

مال مورد ودیعه در دست مستودع ید امانی دارد یعنی در صورت طلب مودع، مستودع موظف به تحویل آن می باشد در غیر این صورت ید امانی مستودع به ید ضمانی تبدیل می شود و مستودع ضامن است.

اگر شخص ثالثی مال مورد ودیعه را از مستودع قهراً بستاند و مالی غیر از آن به امین دهد مودع موظف به قبول نیست و در این باره می تواند مستقیماً به ثالث مراجعه کند.

بیشتر بدانید: عقد جعاله چیست؟

شما میتوانیدجهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره های 86122587-021، 86120774-021، 09124464865 تماس حاصل فرمایید