منظور از انحلال عقد در واقع پایان دادن به ازدواج است. این کار می تواند به روش های مختلفی صورت گیرد:
مرد درخواست طلاق می دهد
بر اساس ماده 1133 قانون مدنی و نیز آن چه در قوانین اسلام آمده است، مرد می تواند هر زمان که بخواهد همسرش را طلاق دهد بدون این که دلیل مشخصی داشته باشد. البته مرد قبل از این که طلاق را جاری نماید باید به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست طلاق بدهد. با این کار اجازه طلاق به وی داده می شود.
زن درخواست طلاق می دهد
بر اساس قانون زن مانند مرد حق طلاق ندارد اما به دلایل مختلفی ممکن است هر زنی چنین درخواستی داشته باشد. برای انجام این کار زن باید بتواند دلایل موجهی ارائه کند مثلا اعتیاد مرد، عسر و حرج زن و.... از جمله این شرایط است.
طلاق می تواند توافقی باشد
در این مورد زن و شوهر در مورد همه چیز توافق کرده و تکلیف حق و حقوق شان را مشخص می کنند. در این شرایط آن ها می توانند مستقیما به دادگاه مراجعه کنند و یا این که به وکیل وکالت می دهند تا امور را پیگیری کند. درست است که طلاق توافقی دردسر کمتری دارد اما باز هم پیچیدگی های خودش را خواهد داشت.
طلاق می تواند بر اثر فوت یکی از زوجین باشد
پس از فوت یکی از طرفین طلاق به صورت قهری انجام می شود یعنی اجبارا نکاح پایان می یابد. دقت کنید که درست است نکاح فسخ می شود اما حق و حقوق طرفین مثلا درمورد ارث پا برجاست و همه این موارد توسط قانون بررسی می شود. دیگر مسائلی که در این جا ممکن است پیش بیاید مسائل مربوط به مهریه، عده و حذف اجازه ازدواج برای فرزندان و... می باشد.
قرارداد نکاح می تواند فسخ شود
ازدواج به صورت کلی یک قرارداد محسوب می شود و مثل هر قرارداد دیگری امکان فسخ آن وجود دارد. احتمال دارد یکی از زوجین و با دلایل قانونی بخواهد ازدواج را فسخ کند. مثلا ممکن است یکی از طرفین شروط ضمن عقد را نادیده گرفته باشد. خیارات قانونی فرد هم می تواند باعث فسخ شود. منظور از خیارات قانونی این است که قانون گذار به یکی از طرفین اختیاراتی برای فسخ ازدواج داده باشد و او بخواهد از این اختیارات استفاده کند. البته دقت کنید که این خیارات قانونی محدودیت هایی هم دارد و شبیه به بقیه قراردادها نیست. علاوه بر این خود قرارداد نکاح هم با دیگر قراردادها فرق دارد و تقریبا به شکلی سخت گیرانه انجام می شود. برخی از اختیارات برای فسخ قرارداد عبارتند از:
خیار تدلیس، خیار عیب، خیار تخلف و غیره.
عقد می تواند باطل شود
در صورتی که نکاح به هر دلیل با قانون و دستورات اسلام منافات داشته باشد هر کدام از طرفین و یا هر دوی آن ها می توانند برای ابطال آن اقدام کنند. مثلا احتمال دارد پس از عقد افراد متوجه شوند که به دلایل مختلفی محرم یکدیگر هستند و از این موضوع بی خبر بوده اند.
اتمام زمان ازدواج عقد را باطل می کند
این مورد مخصوص ازدواج موقت است و از آن جایی که ساده و سریع پیش می رود نیازی به پیگیری از طریق دادگاه خانواده ندارد. فرد می تواند به دفترخانه ای که صیغه ازدواج موقت در آن جاری شده مراجعه نماید و یا حتی خودش هم صیغه را اجرا کرده و هم پایان دهد.